Bình
Lê
Dân Luận: Dân không tin chính quyền, và
ngược lại chính quyền cũng không tin dân. Ở một quốc gia mà niềm tin của cả hai
bên đều mất thì rất khó có thể phát triển được, nó giống như cặp vợ chồng đã
mất hoàn toàn niềm tin vào nhau, chỉ còn giải pháp là chia tay.
Bản thân chính quyền không thể
tự mình lo lắng hết mọi ngõ ngách của cuộc sống, do đó nó cần xã hội dân sự
giúp nó ở những chỗ nó không với tới được, hoặc nơi xã hội dân sự có thể làm
tốt hơn. Cấm đoán xã hội dân sự hoạt động chính là tự trói tay trói chân mình
trên con đường chạy đua với các quốc gia khác.
Trong cuộc sống, chúng ta hay
đánh giá niềm tin của người dân vào chính quyền. Ví dụ ở Việt Nam có Chỉ số
Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) và Chỉ số cạnh tranh cấp
tỉnh (PCI) đánh giá sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp vào chính quyền
địa phương. Tuy nhiên, có một chỉ số quan trọng khác mà chúng ta cần phải đánh
giá, đó là chỉ số niềm tin của chính quyền vào nhân dân. Chỉ số này quan trọng
vì nó ảnh hưởng đến cách ứng xử của đội ngũ công quyền với người dân.
Ảnh: sự kiện Tôi Tự Do được tổ chức bởi các tổ chức phi chính phủ để kỷ niệm
ngày nhân quyền (Nguồn: iSEE)
Gần đây, truyền thông và người
dân có nói đến việc chính quyền cấm người dân chế tạo máy bay hoặc tàu ngầm. Rõ
ràng, phản ứng này xuất phát từ sự nghi ngại của chính quyền hơn là sự tin
tưởng vào năng lực và động cơ sáng tạo của người dân. Khi chính quyền nghi
người dân có ý xấu thì họ sẽ ngăn cản tất cả những gì “bất thường”, “khác
biệt”, “chưa có tiền lệ”. Ngược lại, nếu chính quyền tin tưởng vào người dân
thì họ sẽ thấy đây là cơ hội phát triển và khuyến khích người dân có những đột
phá và sáng tạo.
Tương tự như vậy có những hoạt
động tập thể của thanh niên, sinh viên trong bảo vệ môi trường, giúp đỡ người yếu
thế, hoặc bảo vệ quyền con người. Với định kiến sẵn có về những “thế lực thù
địch” thì việc ngăn cản thanh niên tụ họp dễ xảy ra hơn sự tạo điều kiện cho
sinh viên và thanh niên hoạt động tự do. Khi nghi ngờ về “thể lực thù địch” lớn
hơn niềm tin vào khao khát học hỏi, vươn lên, làm việc tốt, và giúp đỡ người
khác của thanh niên thì những hạch sách, cấm đoán hoặc ngăn cản sinh viên hoạt
động dễ xảy ra hơn. Điều này không những làm nhụt chí lớp trẻ, mà còn gây bức
xúc không cần thiết trong họ. Nếu đi quá xa nó sẽ ảnh hưởng đến niềm tin của
giới trẻ và sinh viên vào chính quyền vì những thực hành bình thường của một
con người tự do cũng bị nghi ngờ cấm đoán.
Một ví dụ khác đó là thái độ với
việc người dân khiếu kiện đông người. Trước hiện tượng này, nhiều người cho
rằng có kẻ xấu đứng sau xúi giục nhân dân, thậm chí có thế lực thù địch đứng
phía sau giật dây. Với thái độ nghi ngờ như vậy chính quyền rất dễ tập trung
vào việc bắt người “cầm đầu” thay vì tìm ra nguyên nhân của khiếu kiện, giúp
người dân giải quyết mâu thuẫn và vãn hồi công lý. Điều này rất có hại vì khiếu
kiện đông người là vũ khí cuối cùng của những người dân cùng khổ, không có
quyền lực. Họ phải dựa vào tập thể để tăng sức nặng, gây sự chú ý của xã hội và
nhà nước. Việc trừng phạt người đứng đầu sẽ gây hậu quả nghiêm trọng, vì ngoài
việc làm cho những người khác sợ hãi không dám đứng ra tổ chức nhân dân đấu
tranh lại sự bất công, nó còn triệt tiêu những người có tiềm năng lãnh đạo cộng
đồng. Nếu một đất nước mà cứ trừng phạt những người “cầm đầu” thì đất nước đó
khó phát triển vì mất những người ưu tú nhất của mình.
Niềm tin vào nhân dân cũng quyết
định cách nhà nước quản lý xã hội. Khi không tin vào nhân dân chính quyền sẽ
tìm cách dậy dỗ và hướng dẫn nhân dân sinh sống như thế nào cho tiến bộ, học
tập như thế nào cho đúng cách, và thưởng thức nghệ thuật gì cho lành mạnh.
Chính quyền sẽ quản lý văn hóa nghệ thuật bằng cách cấp phép cho triển lãm,
biểu diễn và xuất bản. Chính quyền tung ra các chiến dịch tuyên truyền về gương
tốt, việc tốt để người dân học tập và noi theo. Chính cách quản lý này làm
người dân mất tự do sống theo cách của mình, họ phải gò vào những khuôn mẫu
trong suy nghĩ, trong hành động và trong cuộc sống. Khi đó, sự sáng tạo sẽ bị
triệt tiêu và sự bức xúc sẽ lan rộng, điều này sẽ dẫn đến giảm niềm tin vào
chính quyền.
Rõ ràng niềm tin của nhà nước vào
nhân dân rất quan trọng. Nó quyết định thái độ của chính quyền với những điều
xảy ra trong cuộc sống. Nếu tin vào người dân, chính quyền sẽ biết cách trao
quyền, bảo vệ sáng tạo và khuyến khích tính chủ động của người dân. Khi đó, đất
nước sẽ phát triển, người dân sẽ có tự do, và chính quyền sẽ có được niềm tin
của người dân vào sự quản lý của mình. Ngược lại, khi chính quyền không tin vào
nhân dân thì họ sẽ tìm mọi cách để quản lý nhân dân, có thái độ tiêu cực, dè
chừng và kiểm soát hơn là khuyến khích người dân. Điều này chắc chắn sẽ không
có lợi cho sự phát triển bền vững của đất nước, và tự do của nhân dân. /-
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét